التهاب عصب چشم یا نوریت اپتیک یک بیماری شناخته‌شده چشمی است که به دلیل تورم عصب چشم ایجاد می‌شود. التهاب عصب بینایی یکی از علائم شایع بیماری ام اس نیز به شمار می‌رود.

بیماری نوریت اپتیک چیست؟

بیماری نوربت اپتیک یک نوع التهاب عصب چشم است که به گروهی از رشته‌های عصبی که اطلاعات بینایی را از چشم به مغز انتقال می‌دهند آسیب می‌رساند. درد و از دست دادن بینایی یک چشم از علائم و نشانه‌های شایع نوریت ‌اپتیک است.

اکثر افرادی که در یک دوره دچار نوریت ‌اپتیک می‌شوند، در نهایت بینایی خود را به دست می‌آورند. پس از تشخیص التهاب عصب بینایی توسط پزشک متخصص با تجویز دارو‌های استروئیدی می‌تواند روند درمان التهاب عصب چشم را سرعت بخشد.

ارتباط نوریت اپتیک و ام اس

نوریت ‌اپتیک می‌تواند نشانه بیماری ام اس باشد. التهاب عصب‌های بینایی می‌تواند باعث بروز التهاب و آسیب دیدگی اعصاب مغز و نخاع شود.

بروز علائم التهایب عصب بینایی می‌تواند اولین علامت بیماری مالتیپل ‌اسکلروزیس (ام اس) باشد یا آنکه در مراحل بعدی که بیماری پیشرفت می‌کند ظهور کند. علاوه بر ام اس اختلالات دیگری مانند انواع عفونت‌ها یا بیماری‌های سیستم ایمنی از قبیل لوپوس می‌تواند ناشی از التهاب عصبی چشم باشد.

برای درمان التهاب عصب چشم لازم است به پزشک مراجعه شود تا با تشخیص و درمان صحیح و به موقع از بروز مشکلات بعدی جلوگیری شود. از آنجاییکه التهاب عصب چشم به عنوان یک نقص سیستم ایمنی شناخته می‌شود بنابراین درمان به موقع آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

بیماری نوریت اپتیک یا التهاب عصب چشم

علت التهاب عصب چشم چیست؟

علت اصلی التهاب عصب چشم مشخص نیست. پزشکان معتقدند که این عارضه زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غلاف میلین عصب چشم که به ارسال سریع پالس‌های الکتریکی از چشم به مغز کمک می‌نماید آسیب وارد می‌کند.

پالس‌های الکتریکی که توسط اعصاب چشم به مغز می‌رسد در نهایت به اطلاعات بینایی تبدیل می‌شوند. در نتیحه اختلال در این اعصاب بینایی نشانه التهاب عصب بینایی است.

علت التهاب عصب چشم چیست؟

التهاب عصب چشم فرآیند بینایی فرد را مختل می‌کند و بر میزان بینایی تاثیر می‌گذارد. برخی از بیماری‌های سیستم ایمنی که باعث ایجاد نوریت اوپتیک چشم می‌شوند عبارتند از:

• ام اس
• سندروم دویک

التهاب عصب چشم و ام اس

مالتیپل اسکلروزیس یکی از بیماری‌های سیستم ایمنی است که در اثر آن سیستم ایمنی به غلاف میلین، که رشته‌های عصبی مغز و نخاع را پوشش می‌دهند، حمله می‌کند.

در افرادی که به التهاب عصب چشم مبتلا هستند، ریسک ابتلا به ام اس پس از تجربه یک دوره نوریت اوپتیک حدود ۵۰ درصد است. اگر تصاویر ام آر آی وجود ضایعه در مغز را نشان دهد، ریسک ابتلا به این بیماری پس از التهاب عصب چشم افزایش می‌یابد.

التهاب عصب چشم و سندروم دویک

در این بیماری التهاب در عصب بینایی و نخاع رخ می‌دهد. این عارضه به بیماری ام اس شباهت دارد ،اما باعث آسیب رساندن به اعصاب مغز نمی‌شود.
این در حالی است که در بیماری ام اس، اعصاب مغز آسیب می‌بینند.

علاوه بر بیماری‌های خود ایمنی که در بالا ذکر شد، عوامل دیگری که در بروز التهاب عصب چشم نقش دارند عبارتند از:

• عفونت‌ها
• مصرف برخی از داروها

عفونت‌هایی که باعث ایجاد التهاب عصب چشم می‌شوند

عفونت‌های باکتریایی مانند بیماری لایم، تب خراش گربه و سفلیس و یا ویروس‌هایی مانند هریس، اوریون و سرخک می‌تواند باعث التهاب عصب های چشم شوند. علاوه‌بر این سایر بیماری‌ها مانند لوپوس و سارکوئیدوز نیز ممکن است باعث بروز عفونت اپتیک عودکننده شوند.

مصرف داروهایی که باعث التهاب عصب بینایی می‌شود

برخی از داروها با ابتلا به التهاب عصب چشم ارتباط دارند. مصرف برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها و کدئین می‌تواند باعث ضعیف شدن عصب چشم و در نهایت منجر به التهاب اعصاب چشم شوند.

علائم التهاب عصب چشم یا نوریت اپتیک

یکی از مهمترین علائم نوریت اپتیک این است که معمولا یک چشم درگیر می‌شود، بنابراین فرد ممکن است دچار التهاب عصب چشم راست یا التهاب عصب چشم چپ شود.

علائم التهاب عصب بینایی به شرح زیر است:

• درد
• از دست دادن بینایی یکی از چشم‌ها
• از دست دادن میدان دید
• از دست دادن توانایی دیدن رنگ‌ها
• دیدن نورهای چشمک زن

درد

تعداد زیادی از افرادی که دچار التهاب عصب می‌شوند از درد چشم نیز رنج می‌برند که این درد با حرکت دادن چشم ها بیشتر می‌شود، گاهی اوقات این درد شبیه درد تیرکشنده پشت چشم است.

از دست دادن بینایی یکی از چشم ها

تعداد زیادی از بیماران به طور موقت دچار کاهش دید می‌شوند اما میزان از دست دادن بینایی در افراد مختلف متفاوت است. معمولا از دست دادن بینایی بین مدت چند ساعت تا چند روز رخ می‌دهد و طی مدت چند ‌هفته یا چند ماه بهبود می‌یابد. در برخی از موارد از دست دادن بینایی دائمی است.

از دست دادن میدان دید

کاهش میدان دید ممکن است در الگوهای مختلفی رخ دهد.

از دست دادن توانایی دیدن رنگ‌ها

این عارضه معمولا بر توانایی فرد در شناخت رنگ ها تاثیر می‌گذارد و ممکن است فرد متوجه شود که نسبت به گذشته رنگ‌ها با وضوح کمتری دیده می‌شوند.

دیدن نورهای چشمک‌زن

برخی از افرادی که دچار التهاب عصب چشم شده‌اند از مشاهده نور چشمک‌زن هنگام حرکت دادن چشم شکایت دارند.

در صورت مشاهده علائم التهاب عصب چشم چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

بیماری‌های چشمی جزو بیماری‌های خطرناک و جدی هستند. برخی از این اختلالات می‌تواند باعث از بین رفتن دائمی بینایی شوند، و برخی نیز با سایر بیماری‌های حاد جسمانی ارتباط دارند.

در صورت بروز موارد زیر باید حتما به پزشک مراجعه کرد:

• در صورتی که علائم جدیدی مانند درد چشم یا تغییر در بینایی ایجاد شود. این نشانه‌ها به صورت پیش‌رونده هستند و درمان تاثیری در بهبود آن‌ها ندارد.
• در صورتی که علائم و نشانه‌های غیرعادی مانند بی‌حسی یا ضعف در یک یا هر دو اندام (دست و پا) ایجاد شود. این علائم نشان دهنده اختلال مغز و اعصاب هستند.

فاکتور‌های خطرناک التهاب عصب بینایی

برخی از عوامل التهاب عصب چشم عبارتند از:

• سن
• نژاد
• جهش ژنتیکی

سن

در اکثر مواقع التهاب عصب چشم در بزرگسالانی با سن ۲۰ تا ۴۰ سال دیده می‌شود.

نژاد

سفید‌پوستان ساکن ایالات متحده در مقایسه با افراد سیاه‌پوست بیشتر دچار این اختلال التهاب عصبی چشم می‌شوند.

جهش ژنتیکی

برخی از جهش‌های ژنی می‌توانند ریسک ابتلا به التهاب عصب چشم و ام اس را افزایش دهند.

عوارض التهاب عصب بینایی

عوارض ناشی از التهاب عصب چشم عبارتند از:

• آسیب دیدگی عصب چشم
• کاهش توانایی بینایی
• عوارض جانبی درمان

عوارض التهاب عصب بینایی

آسیب دیدگی عصب چشم

برخی از افرادی که دچار التهاب عصب چشم می‌شوند آسیب دیدگی دائمی عصب چشم را تجربه خواهند کرد اما ممکن است این آسیب دیدگی باعث بروز هیچ گونه علائم و نشانه‌ای نشود.

کاهش توانایی بینایی

معمولا تعداد زیادی از بیماران می‌توانند طی مدت چند ماه توانایی بینایی کامل یا بینایی نسبی خود را به دست آورند. اما ممکن است توانایی تشخیص رنگ‌ها به یک اختلال دائمی تبدیل شود. در برخی از افراد از دست دادن بینایی معمولا پس از درمان التهاب عصب چشم بهبود می‌یابد.

عوارض جانبی درمان

داروهای استروئیدی که برای درمان التهاب عصب چشم به کار می‌روند باعث سرکوب سیستم ایمنی بدن می‌شوند. این امر باعث می‌شود که بدن بیشتر مستعد ابتلا به انواع عفونت‌ها باشد.

سایر عوارض جانبی این داروها عبارتند از افزایش وزن و تغییرات خلقی.

روش های تشخیص نوریت اپتیک

برای تشخیص التهاب عصب چشم و تاری دید باید به متخصص چشم پزشکی مراجعه کنید. پزشک پس از معاینه چشم به بررسی سابقه پزشکی بیمار می‌پردازد.

معمولا چشم پزشک انجام تست‌های زیر را درخواست می‌کند:

• معاینه متداول چشم
• معاینه چشم با افتالموسکوپی
• تست واکنش مردمک چشم به نور
• تصویر سازی رزونانس مغناطیسی (ام آر آی)
• آزمایش خون
• توموگرافی انسجامی نوری (OTG)
• ارزیابی پتانسیل برانگیخته بینایی

معاینه متداول چشم

چشم پزشک سطح بینایی و توانایی شما را در تشخیص رنگ‌ها و دید شما از گوشه چشم را بررسی می‌‍کند.

معاینه چشم با افتالموسکوپی

در این روش پزشک از وسیله دستی که دارای منبع نور است برای معاینه چشم و ساختارهای پشتی چشم استفاده می‌کند. در این تست، دیسک ‌اپتیک نیز ارزیابی می‌شود.

تست واکنش مردمک چشم به نور

پزشک نور مستقیم را مقابل چشم شما قرار می‌دهد و واکنش مردمک‌ها را به نور ارزیابی می‌کند. در افرادی که دچار التهاب عصب چشم هستند، مردمک‌هایشان به نور واکنش نمی‌دهند، این درحالی است که مردمک‌های افراد سالم در واکنش به نور تنگ می‌شوند.

تصویر سازی رزونانس مغناطیسی (ام آر آی)

در اسکن ام آر آی از میدان مغناطیسی و انرژی پالس‌های رادیویی برای تولید تصاویر بدن استفاده می‌شود. در حین ام ار ای عصبی چشم ماده حاجب تزریق می‌شود تا عصب اپتیک و سایر اجزای مغز در تصاویر دیده شوند.

انجام ام آر آی برای تشخیص محل دقیق آسیب دیدگی مغز ضروری است. وجود آسیب دیدگی عصب و مغز نشان‌دهنده بالا بودن ریسک ابتلا به بیماری ام اس است. انجام ام آر آی همچنین می‌تواند احتمال وجود سایر علل از دست دادن بینایی مانند تومور را رد کند.

آزمایش خون

انجام آزمایش خون برای بررسی وجود آنتی‌بادی‌های مخصوص این عارضه درخواست می‌شود. افرادی که مشکوک به التهاب عصب بینایی هستند باید آزمایش خون بدهند تا پزشک بتواند به طور قطع آسیب دیدگی عصب چشم را تایید کند.

توموگرافی انسجامی نوری (OTG)

این تست ضخامت لایه‌های رشته‌ای عصب شبکیه را اندازه می‌کند. در صورتی که بیمار دچار التهاب عصب بینایی باشد از ضخامت این رشته های عصبی کاسته می‌‌شود.

ارزیابی پتانسیل برانگیخته بینایی

در این تست بیمار مقابل یک صفحه مانیتور می‌نشیند که الگویی از یک طرح برجسته شطرنجی نشان داده می‌شود. پزشک تعدادی سیم و الکترود را به سر بیمار متصل می‌کند تا بتواند پاسخ‌های مغز برای شبیه‌سازی وضعیت بینایی را ثبت کند.

این نوع تست می‌تواند جریان هدایت عصبی که ناشی از آسیب دیدگی عصب اپتیک است را نشان می‌دهد. پزشک از بیمار می‌خواهد دو تا چهار هفته بعد از شروع علائم برای معاینه مجدد به مطب او مراجعه کند تا بتواند نوریت اپتیک را تایید کند.

درمان بیماری التهاب عصب چشم

معمولا بیماری نوریت اپتیک به صورت خود به خود بهبود می‌یابد. در برخی موارد پزشک برای کاهش التهاب عصب چشم داروهای استروئیدی تجویز می‌کند. این داروها معمولا عوارضی نظیر افزایش وزن، مشکلات معده ،تهوع و استفراغ و بی‌خوابی دارد.

معمولا استروئید درمانی به صورت وریدی انجام می‌شود. استروئید درمانی وریدی می‌تواند سرعت بهبود بینایی را افزایش دهد اما تاثیری بر میزان بهبود بیماری ندارد.

از دارو‌های استروئیدی برای کاهش ریسک ابتلا به ام اس یا کاهش سرعت پیشرفت آن نیز استفاده می‌شود، در صورتی که مصرف داروهای استروئیدی کمکی به بیمار نکند و بیماری او بهبود نیابد از روشی که تعویض پلاسما نام دارد استفاده می‌شود.

هنوز تحقیقات نتوانسته است کارآمد بودن تعویض پلاسما در درمان آسیب دیدگی عصب چشم را تایید کند.

پیشگیری از ام اس

افرادی که دچار التهاب عصب بینایی هستند در اسکن ام آر آی از مغز آنها دو یا چند ضایعه دیده می‌شود که مصرف داروهایی که اینترفرون بتا نام دارند می‌تواند از ابتلا به بیماری ام اس پیشگیری کند یا روند ابتلا به آن و پیشرفت بیماری را کند نماید.

از داروهای قابل تزریق برای درمان افرادی استفاده می‌شود که بیشتر در معرض بیماری‌های ام اس قرار دارند.

برخی از عوارض جانبی این داروها عبارتند از:

• افسردگی
• التهاب محل تزریق
• علائم و نشانه‌های شبیه آنفولانزا

دوران بهبود التهاب عصب بینایی

اکثر افراد طی مدت ۱۲ ماه پس از التهاب عصب چشمی می‌توانند بینایی خود را به دست بیاورند. افرادی که دچار نوریت ‌اپتیک حاد هستند بیشتر در معرض در معرض خطر ابتلا به بیماری ام اس قرار دارند.

این عارضه می‌تواند حتی در افرادی که دارای بیماری زمینه ای نیستند نیز رخ دهد. اما بیمارانی که دچار بیماری ام اس یا سندرم دویک هستند مدت بیشتری طول می‌کشد تا به طور کامل بهبود یابند.

آمادگی برای مراجعه به پزشک

در صورتی که افراد دچار علائم و نشانه‌های نوریت اپیک شده باشد باید برای تشخیص و درمان بیماری چشم به متخصص چشم پزشک مراجعه کند. در ادامه اطلاعاتی را در اختیار شما قرار می‌دهیم که به آمادگی برای مراجعه به پزشک کمک می‌کند.

قبل از مراجعه به پزشک چه باید کرد؟

قبل از آنکه بیمار مبتلا به التهاب اعصاب بینایی به مطب پزشک مراجعه کند باید فهرستی از موارد زیر را تهیه کند:

• علائم و نشانه‌های بیماری به ویژه اختلالات بینایی
• اطلاعات شخصی کلیدی از قبیل تنش‌های عصبی اخیر، تغییرات مهم زندگی و سابقه پزشکی فردی و خانوادگی از قبیل عفونت‌های عودکننده و سایر بیماری‌های احتمالی
• انواع دارو‌ها، ویتامین‌ها و سایر مکمل‌هایی که مصرف می‌کند.
• سوالاتی که قرار است از پزشک بپرسد.
• در صورت امکان به همراه یکی از اعضای خانواده با دوستان خود به مطب پزشک مراجعه کند تا در صورت لزوم بتواند اطلاعات لازم را در اختیار پزشک قرار دهند.

افراد مبتلا به التهاب اعصاب بینایی باید سوالات زیر را از پزشک بپرسند:

• علت بروز این عارضه و علائم آن چیست؟
• آیا علل احتمالی دیگری نیز وجود دارد؟
• برای تائید این عارضه انجام چه آزمایشاتی ضروری است؟
• روش‌های درمانی پیشنهادی کدام‌اند؟
• عوارض احتمالی داروهایی که پزشک تجویز می‌کند شامل چه مواردی است؟
• چه مدت طول می‌کشد تا وضعیت بینایی بهبود یابد؟
• آیا التهاب عصبی چشم می‌تواند ریسک ابتلا به ام اس را افزایش دهد؟
• اگر پاسخ این سوال مثبت است چه کارهایی می‌توان برای پیشگیری از این عارضه انجام داد؟
• آیا احتمال وجود سایر بیماری ها مطرح است؟
• چگونه می‌توان به بهترین روش به کنترل این بیماری پرداخت؟
• آیا پزشک می‌تواند بروشور یا سایر مطالب چاپ شده را در اختیار بیمار قرار دهد که اطلاعات کاملی را در خصوص بیماری‌اش به او ارائه دهد؟
• بیمار باید از پزشک چه انتظاراتی داشته باشد؟

احتمالا پزشک از بیمار سوالات متعددی می‌پرسد که در زیر به این سوالات اشاره می‌کنیم:

• چگونه علائم و نشانه‌هایی که دارد را توصیف می‌کند؟
• بینایی او چه مقدار کاهش یافته است؟
• آیا از میزان وضوح رنگ‌ها کاسته شده است؟
• آیا با گذر زمان علائم او تغییر کرده است؟
• آیا چیزی باعث بهبود یا بدتر شدن علائم او شده است؟
• آیا به لحاظ حرکت و هماهنگی اعضای بدن یا بی‌حسی و ضعف دست‌ها و همچنین ضعف پا دچار مشکل شده است؟

بیماری آنسفالیت مغزی که آن را تحت عنوان‌های التهاب مغزی و ورم مغزی نیز می‌شناسیم باعث آسیب به مغز شده و در موارد حاد می‌تواند منجر به کما یا مرگ شود.

التهاب مغز یا آنسفالیت مغزی چیست؟

منظور از انسفالیت، التهاب مغز یا تورم مغز است. علل متعددی برای این التهاب مغزی وجود دارد اما رایج‌ترین آن عفونت ویروسی است. التهاب در مغز اغلب باعث علائم و نشانه‌های خفیف آنفولانزا مانند تب و سردرد می‌شود و گاهی هیچ علائمی ندارد و همچنین می‌تواند باعث ایجاد علائمی شبیه به آنفولانزای حاد شود.

آنسفالیت مغزی همچنین می‌تواند باعث گیجی و منگی سر و تشنج یا مشکلات حسی و حرکتی شود. آنسفالیت به‌ندرت خطر مرگ ایجاد می‌کند. تشخیص و درمان به موقع بسیار مهم است زیرا پیش‌بینی چگونگی تاثیر انسفالیت بر روی هر فرد دشوار است.

در صورت بروز هر یک از علائم شدید آنسفالیت مانند سردرد شدید، تب و عدم هوشیاری که نیاز به مراقبت اورژانسی دارد، به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. همچنین برای نوزادان و کودکان با علائم التهاب مغز باید مراقبت‌های فوری از طریق متخصص مغز و اعصاب انجام شود.

انواع آنسفالیت مغزی

دو نوع اصلی آنسفالیت وجود دارد:

1. آنسفالیت اولیه
2. آنسفالیت ثانویه

آنسفالیت اولیه

این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که یک ویروس یا عامل دیگر به‌طور مستقیم مغز را آلوده می‌کند. عفونت ممکن است در یک منطقه متمرکز باشد و یا گسترده شود. عفونت اولیه ممکن است واکنش مجدد از یک ویروس باشد که پس از ابتلا به یک بیماری در گذشته غیرفعال شده است.

آنسفالیت ثانویه

این وضعیت ناشی از واکنش سیستم ایمنی بدن به عفونت در جاهای دیگر بدن است. سیستم ایمنی بدن به‌جای حمله به سلول‌هایی که باعث عفونت می‌شوند اشتباها به سلول‌های سالم مغز حمله می‌کنند. آنسفالیت ثانویه معمولاً دو تا سه هفته پس از ابتلا به عفونت اولیه رخ می‌دهد.

انسفالیت یا ورم مغز

علائم انسفالیت یا ورم مغز چیست؟

اکثر افراد مبتلا به آنسفالیت ویروسی علائم خفیف آنفولانزا دارند. این علائم عبارتند از:

• سردرد شدید و مزمن
• تب
• درد در عضلات یا مفاصل
• خستگی یا ضعف

گاهی علائم و نشانه های ورم مغزی شدیدتر هستند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• سردرگمی و توهم
• تشنج مغزی و عصبی
• از دست دادن حس یا فلجی در مناطق خاصی از صورت یا بدن
• ضعف عضلانی
• مشکل در صحبت کردن یا شنیدن
• از دست دادن هوشیاری

علائم ورم مغزی در کودکان

علائم ورم مغزی در کودکان ممکن است شامل موارد زیر نیز باشند:

• فضای برآمده‌ی ایجادشده در جمجمه نوزاد
• تهوع و استفراغ
• سختی بدن
• تغذیه ضعیف یا عدم بیداری برای تغذیه
• تحریک‌پذیری

علائم ورم مغزی در کودکان

آیاد می‌دانید علت التهاب مغز چیست؟

علت التهاب در مغز اغلب ناشناخته است اما در مواردی که علت شناخته شده و مشخص است معمولا شایع‌ترین علت عفونت ویروسی است. عفونت‌های باکتریایی و شرایط التهابی غیر عفونی نیز می‌تواننداز جمله دلایل آنسفالیت باشند.

علت آنسفالیت ویروسی

ویروس‌هایی که می‌توانند باعث بروز آنسفالیت شوند عبارت‌اند از:

• ویروس هرپس سیمپلکس (HSV)
• ویروس هرپس ویروس اپشتین (EBV)
• ویروس‌های منتسب به پشه
• ویروس هاری
• عفونت‌های دوران کودکی

ویروس هرپس سیمپلکس (HSV)

هرپس سیمپلکس نوع ۱ که مرتبط است با تب‌خال‌های ایجادشده در اطراف دهان و هرپس سیمپلکس نوع ۲ مرتبط با تب‌خال تناسلی می‌توانند باعث انسفالیت شوند. انسفالیت ناشی از هرپس سیمپلکس نوع ۱ نادر است ولی می‌تواند منجر به آسیب یا مرگ مغزی شود.

ویروس هرپس ویروس اپشتین (EBV)

ویروس‌های دیگر هرپس شامل ویروس اپشتین بار می‌شود که معمولا عفونت منونوکلئوز و ویروس وارسیلازوستر را ایجاد می‌کند که باعث ایجاد آبله‌مرغان می‌شود. این ویروس‌ها عبارت‌اند از ویروس پلیو و سندرم کوکساسکی که معمولا باعث بیماری با علائم آنفلوانزا، التهاب چشم و درد شکمی می‌شود.

ویروس‌های منتسب به پشه

این ویروس‌ها می‌توانند عفونت‌هایی مانند West Nile ،La Crosse ،Louis را ایجاد کنند. علائم عفونت ممکن است در عرض چند روز تا چند هفته پس از قرار گرفتن در معرض ویروس منتقل‌شده از پشه ظاهر شود.

ویروس‌های منتقل‌شده از ساس‌ها نیز باعث ایجاد آنسفالیت می‌شود. علائم معمولاً در حدود یک هفته پس از نیش از ساس آلوده ظاهر می‌شود.

ویروس هاری

عفونت با ویروس هاری که معمولا توسط گزش از یک حیوان آلوده منتقل می‌شود. هنگامی‌که علائم شروع می‌شود آنسفالیت پیشرفت سریعی را آغاز می‌کند.

عفونت‌های دوران کودکی

عفونت‌های رایج دوران کودکی مانند سرخک، اوریون و سرخجه به‌عنوان علل نسبتا شایع انسفالیت ثانویه تشخیص داده شده‌اند. این علت‌ها در ایالات‌متحده به دلیل دسترسی به واکسیناسیون این بیماری‌ها در این کشور بسیار اندک است.

عوامل خطرساز تورم مغز

هرکسی می‌تواند به انسفالیت مبتلا شود. عواملی که ممکن است باعث افزایش خطر ابتلا به تورم مغز شوند عبارت‌اند از:

• سن
• سیستم ایمنی ضعیف
• مناطق جغرافیایی
• فصل سال

سن

برخی از انواع آنسفالیت در گروه‌های سنی خاص بیشتر یا شدیدتر هستند. به‌طورکلی کودکان و افراد سالخورده بیشتر در معرض خطر ابتلا به انواع آنسفالیت ویروسی هستند.

سیستم ایمنی ضعیف

افرادی که اچ آی وی (ایدز) دارند، داروهای سرکوب‌کننده ایمنی مصرف می‌کنند یا مشکلات دیگری در رابطه با ضعف سیستم ایمنی دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به آنسفالیت هستند.

مناطق جغرافیایی

ویروس‌های پشه یا ساس در مناطق خاص جغرافیایی بیشتر هستند.

فصل سال

بیماری‌های منتقله از پشه و ساس در تابستان شایع‌تر هستند.

عوارض التهاب مغز چیست؟

التهاب می‌تواند به مغز آسیب برساند و احتمال رفتن بیمار به کما و یا مرگ وجود دارد. سایر عوارض التهاب مغزی بسته به شدت آن ممکن است برای ماه‌ها طول بکشد یا حتی دائمی باشند. این عوارض عبارت‌اند از:

• خستگی مداوم
• ضعف یا عدم هماهنگی عضلانی
• تغییرات شخصیتی
• مشکلات حافظه
• فلج شدن
• نقص شنوایی یا بینایی
• اختلالات گفتاری

نحوه تشخیص التهاب مغز

پزشک ابتدا فرد را معاینه فیزیکی می‌کند و سابقه پزشکی او را بررسی می‌کند و سپس ممکن است موارد زیر را توصیه کند:

1. ام آر آی یا سی تی اسکن
2. ضربه به ستون فقرات
3. تست‌های آزمایشگاهی

تشخیص ورم مغزی

ام آر آی یا سی تی اسکن

ام آر آی یا سی‌تی‌اسکن می‌تواند هرگونه تورم مغز یا مشکلات احتمالی دیگر مانند تومور را که باعث بروز علائم می‌شود، نشان می‌دهند.

ضربه به ستون فقرات

سوزنی به پشت بدن، در ستون فقرات وارد می‌شود و مایع مغزی نخاعی (CSF)، مایع محافظتی که مغز و ستون فقرات را احاطه کرده، را حذف می‌کند. تغییرات در این مایع می‌تواند عفونت و التهاب در مغز را نشان دهد. گاهی از مایع مغزی نخاعی نمونه‌برداری می‌شود تا ویروس یا سایر عوامل عفونی شناسایی شوند.

تست‌های آزمایشگاهی جهت تشخیص التهاب در مغز

نمونه‌هایی از خون، ادرار یا خلط گلو می‌تواند برای شناسایی ویروس‌ها یا سایر عوامل عفونی مورد آزمایش قرار گیرند. علاوه بر این ممکن است سایر تست‌های آزمایشگاهی در تشخیص ورم مغز استفاده شوند.

این تست‌ها عبارتند از:

• نوار مغز
• نمونه‌برداری مغزی

نوار مغز

الکترودهایی که روی پوست قرار می‌گیرند فعالیت الکتریکی مغز را ضبط می‌کنند. برخی از الگوهای غیرطبیعی ممکن است وجود آنسفالیت را نشان دهند.

نمونه‌برداری مغزی

در موارد نادر یک نمونه کوچک از بافت مغزی ممکن است برای آزمایش برداشته شود. بیوپسی مغزی معمولاً زمانی انجام می‌شود که علائم شدیدتر می‌شوند و درمان‌ها هیچ تأثیری ندارند.

روش های درمان ورم مغز چیست؟

روش های درمان انسفالیت مغزی بسته به نوع انسفالیت متفاوت است. در ادامه روش‌های درمانی برای درمان آنسفالیت خفیف، ویروسی و شدید بیان شده است.

درمان آنسفالیت خفیف معمولا شامل موارد زیر است:

• استراحت
• مصرف مقدار زیادی مایعات
• داروهای ضدالتهابی مانند استامینوفن، ایبوپروفن و سدیم ناپروکسن برای رفع سردرد و تب

انسفالیت ناشی از ویروس‌های خاص معمولا نیاز به درمان ضدویروسی دارد. داروهای درمان انسفالیت ویروسی عبارتند از:

• آسیکلوویر
• گان سیکلوویر
• فسکارنت

برخی از ویروس‌ها مانند ویروس‌های مضر حشرات به این درمان‌ها پاسخ نمی‌دهند اما به این دلیل که ویروس خاصی ممکن است بلافاصله یا در همه موارد شناسایی نشود پزشکان اغلب درمان فوری با آسیکلوویر را توصیه می‌کنند.

آسیکلوویر می‌تواند در برابر ویروس هرپس سیمپلکس مؤثر باشد. این ویروس اگر به‌سرعت درمان نشود می‌تواند عوارض قابل‌توجهی در پی داشته باشد. داروهای ضدویروسی به‌طور کلی قابل‌تحمل هستند. عوارض جانبی به‌ندرت باعث آسیب به کلیه می‌شوند.

افرادی که مبتلا به آنسفالیت شدید هستند ممکن است نیاز به موارد زیر داشته باشند:

• کمک‌های تنفسی و همچنین مراقبت دقیق از تنفس و عملکرد قلب
• تزریق مایعات داخل وریدی برای اطمینان از آب‌رسانی مناسب و تأمین سطوح مواد معدنی ضروری به بدن
• داروهای ضدالتهابی مانند کورتیکواستروئیدها برای کاهش تورم و فشار داخل جمجمه
• داروهای ضد انعقادی مانند فنوتیوین (دیلانتین) برای جلوگیری از تشنج.

سایر روش های درمانی آنسفالیت مغزی

اگر فرد عوارض آنسفالیت را تجربه کند ممکن است لازم باشد درمان‌های اضافی نیز داشته باشد. این درمان‌های اضافی عبارتند از:

• فیزیوتراپی برای بهبود قدرت، انعطاف‌پذیری، تعادل، هماهنگی حرکت
• کاردرمانی برای توسعه مهارت‌های روزمره و استفاده از ابزار تطبیقی ​​که به فعالیت‌های روزمره کمک می‌کنند
• گفتاردرمانی برای کنترل عضلات و هماهنگی برای تولید گفتار
• روان‌درمانی برای یادگیری روش‌های مقابله و مهارت‌های رفتاری جدید برای بهبود اختلالات خلقی و یا تغییر شخصیت

از شایع ترین علل قرمزی چشم می توان به کونژکتیویت یا ورم ملتحمه اشاره کرد که در واقع اصطلاحی است برای توصیف التهاب ملتحمه. ملتحمه پرده ی نازکی است که سفیدی چشم را پوشانده است و برای پوشاندن و نرم کردن سطح چشم، ترشحات مخاطی را تولید می کند. به طور طبیعی ملتحمه، شامل یک سری عروق خونی است که با بررسی دقیق، قابل مشاهده اندو در صورت التهاب، عروق خونی آن برجسته تر می شوند و چشم، قرمز به نظر می رسد.

دلایل ایجاد ورم ملتحمه

عوامل زیادی می توانند باعث تحریک و ورم ملتحمه شوند كه از شايع ترين آن ها میتوان به عفونت ها، آلرژي ها و تحريك هاي محيطي اشاره کرد. چون ملتحمه بافت ساده اي است، پاسخش به همه محرك ها یک شکل است و قرمز مي شود، از جمله بارز ترین نشانه های ورم ملتحمه قرمزی چشم ها می باشد.

انواع ورم ملتحمه

ورم ملتحمه شامل 3 نوع ویروسی، باکتریایی و آلرژیک است که باهم بررسی می کنیم:
- ورم ملتحمه ويروسي
ويروس ها یکی از شايع ترين علل ورم ملتحمه هستند و به شدت مسری میباشند، بعضی از ویروس هایی که باعث سرماخوردگي و علايمي مانند گلودرد و آبريزش بيني مي‌شوند، مي توانند باعث ورم ملتحمه همراه با علايم قرمزي چشم و ترشح آبكي و چرکی از هر دو چشم شوند که یک تا دو هفته بهبود آنها طول می کشد. بعضی از ویروس ها نیز ممكن است تنها يك چشم را عفوني كنند. در برخی از انواع مسری و شدید این بیماری، سطح قرنیه دچار کدورت‌های پراکنده به نام کراتیت شده که بتدریج برطرف می‌شوند. این نوع ورم در بزرگسالان شایع تر است.
- ورم ملتحمه باكتريال
عفونت هاي باكتريايي ناشي از استافيلوكوك يا استرپتوكوك که نوعی بسیار مسری از کونژنکتیویت بوده و نيز باعث قرمزي چشم مي شوند كه با مقدار زیادی چرک و ترشح همراهند. در عفونت هاي حاد، ميزان ترشح از چشم زياد است و مشاوره فوري با چشم پزشك توصيه مي گردد. برخي از عفونت هاي باكتريايي، خفیف تر هستند و ممكن است ترشح کمی داشته باشند و یا ترشحي نداشته باشند و تنها صبح ‌هنگام روي پلك ها پوسته ايجاد شوند. این نوع از التهاب ملتحمه شایع‌ترین شکل كونژنكتيويت در کودکان سنین مدرسه بوده و امکان درد و تورم در اطراف گوش همان سمت نیز ممکن است به وجود بیاید.
- ورم ملتحمه آلرژیک
این نوع از ورم ملتحمه مسری نمی‌باشد و عکس‌العمل بدن نسبت به یک ماده آلرژی‌زا و محرک مانند گرده گل‌ها ایجاد می‎شود. قرمزی و ورم شدید بافت ملتحمه، باعث ایجاد یک نمای شیری در سطح چشم می‎شود .کونژکتیویت آلرژیک نیز انواع مختلفی دارد که از شایعترین آن ها آلرژیک فصلی می باشد که معمولاً مربوط به فصل بهار است.

علائم ورم ملتحمه

علائم این بیماری بر حسب نوع كونژنكتيويت باهم متفاوت هستند. كونژنكتيويت باکتریایی باعث پوسته پوسته شدن پلک‌ها و ترشحات فراوان چرکی از چشم‌ها می‎شود که این ترشحات ممکن است زرد یا سبز رنگ بوده ومعمولاً هر دو چشم را درگیر می‌نماید. در كونژنكتيويت ویروسی، حجم ترشحات کمتر از نوع باکتریایی بوده و رقیق تر اند. عوامل ویروسی اکثراً فقط یک چشم را مبتلا می‌کنند ولی احتمال درگیری هر دو چشم نیز وجود دارد. اگر علت كونژنكتيويت آلرژی باشد، علائمی مانند قرمزی چشم‌ها، خارش، ‌ریزش اشک وجود داشته و ممکن است با آبریزش از بینی همراه باشد.

تشخیص ورم ملتحمه

ورم چشم كونژنكتيويت توسط چشم پزشک با استفاده از Slit Lamp  قابل تشخیص است. از نکاتی که در تشخیص این بیماری حائز اهمیت است می توان به سابقه عفونت تنفسی، بروز ناگهانی یا تدریجی علائم، تماس با شخص دارای علائم مشابه اشاره کرد.

راهکارهای جلوگیری از انتشار بیماری  ورم ملتحمه

در ابتدا باید از سرایت بیماری پیشگیری کرد. در صورت مبتلا شدن به یکی از انواع كونژنكتيويت ویروسی و باکتریال در صورت رعایت نکردن به سرعت به افراد دیگر سرایت می‌کنند. از جمله راهکار هایی که باعث کاهش انتشار بیماری می‌شوند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شستن مداوم دست‌ها و خودداری از تماس دست به چشم و مالش چشم‌ها. عدم  استفاده از حوله، بالش و وسایل حمام مشترک
• از قطره‌های چشمی و مواد آرایشی مشترک استفاده نشودو پس از بهبود كونژنكتيويت آنها را عوض کند.
• عدم استفاده از لنز تماسی در مدت بیماری و تعویض آن‌ها پس از بهبود بیماری.

درمان ورم ملتحمه

کمپرس سرد در انواع كونژنكتيويت‌های ویروسی و باکتریال، باعث آرامش و تسکین چشم‌ها می شود. در صورتی فقط یک چشم به بیماری مبتلا شده باشد، از کمپرس هر دو چشم با یک حوله باید پرهیز گردد تا مانع از انتشار باکتری یا ویروس به چشم سالم شود.
استفاده از اشک مصنوعی در درمان ورم ملتحمه مفید است.
كونژنكتيويت‌های ویروسی و باکتریال نیازی به درمان ندارند و معمولاً خود بخود بهبود می‌یابند. استفاده از قطره‌های آنتی بیوتیک در موارد باکتریال، بهبود بیماری را سرعت بخشیده و همچنین مسری بودن آنرا کاهش می‌دهد‌. در بعضی موارد خاص ممکن است آنتی‌بیوتیک خوراکی کاربرد داشته باشد. گاهی به همراه كونژنكتيويت ویروسی برای درمان ضایعات التهابی قرنیه، استفاده از استروئید موضعی ضرورت می‌یابد. كونژنكتيويت‌های ناشی از تبخال باید با دارو‌های ضد تبخال درمان شوند.
در بیمارانی که دارای كونژنكتيويت‌ آلرژیک دارند از قطره های استروئیدی نیز استفاده می گردد.